Pag, czyli wyspa nie z tej ziemi
Za sprawą nietypowego wyglądu Pag określa się często mianem kamiennej lub księżycowej wyspy. Obszar ten tworzą bowiem w głównej mierze jasne, wapienne skały, porośnięte skąpą roślinnością — taki krajobraz przeważa zwłaszcza w części wyspy skierowanej w stronę lądu. Nieco więcej zieleni znajduje się zaś po jej południowo-zachodniej stronie. Na takie nietypowe rozmieszczenie drzew i krzewów wpływa panujący tu mikroklimat.
Pag leży u podnóża Welebitu — najdłuższego, chorwackiego pasma górskiego. Jego sąsiedztwo sprawia, że w kierunku lądu często wieje silny wiatr. W drodze na wyspę napotyka on płytkie zatoki z nieprzepuszczalnym, mulistym dnem, cechujące się bardzo wysokim zasoleniem.
W rezultacie flora Pagu musi przeciwstawiać się nie tylko silnym podmuchom powietrza, ale też nanoszonej przez nie soli. Nieustanne narażenie na oddziaływanie takich silnych, niszczących czynników sprawia, że drzewa czy krzewy mają tam niewielkie szanse na prawidłowy rozwój.
Najważniejsze atrakcje wyspy Pag
Wyspa Pag ma spore rozmiary. Zajmuje powierzchnię ok. 284,6 km², a więc mniej więcej tyle, co niektóre polskie miasta, np. Łódź czy Poznań. Obejmuje wiele atrakcji, które łączą w sobie walory przyrodnicze, historyczne i kulturowe.
Solana Pag — Muzeum soli wyspy Pag
Zasolenie Adriatyku u wybrzeża Chorwacji wynosi 3,5 stopnia Baumé. Oznacza to, że w każdym 1 m3 wody znajduje się ok. 30 kg soli. Duże zasolenie w połączeniu ze szczególnym ukształtowaniem terenu w pobliżu Pag sprawiło, że produkcja soli jest wpisana w historię tej wyspy od setek lat.
Choć pierwsze wzmianki o wytwarzaniu tej białej przyprawy pochodzą z 999 roku, uznaje się, że powstawała ona tu już w czasach rzymskich. Obecnie tradycja ta jest wciąż podtrzymywana, bo instalacje przeznaczone do odsalania wody morskiej zajmują 2 mln m2, a roczna produkcja soli utrzymuje się tam na poziomie 30 tys. ton.
Aby dowiedzieć się więcej o tradycyjnych metodach pozyskiwania soli i znaczeniu tego minerału dla mieszkańców wyspy Pag, warto odwiedzić Muzeum Soli działające w średniowiecznym magazynie, pochodzącym jeszcze z czasów Wenecjan. Budynek znajduje się w mieście Pag, tuż obok kamiennego mostu Katina.
Paška čipka — Muzeum koronki w Pag
Bardzo ważnym symbolem wyspy Pag jest też ręcznie robiona koronka. Tzw. Paška čipka to wyjątkowy produkt rękodzielniczy, który – z uwagi na swoje szczególne znaczenie dla tożsamości regionalnej lokalnych mieszkańców – trafił w 2009 r. na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Umiejętność wyrobu koronek przekazuje się na Pag z pokolenia na pokolenie już od czasów renesansu. Wymaga ona niezwykłej staranności i cierpliwości, bo tworzenie jednego, niewielkiego elementu, zajmuje niekiedy nawet kilkadziesiąt dni.
Jeśli interesuje Cię rękodzieło lub po prostu chcesz lepiej poznać tajniki tworzenia koronek, koniecznie odwiedź muzeum poświęcone tej tematyce. Leży ono w centralnej części miasta Pag.
Udostępnia zwiedzającym wyjątkowe dzieła lokalnych koronczarek — zarówno te historyczne, jak i współczesne. Pozwala też obejrzeć narzędzia i materiały niezbędne do tworzenia koronek oraz zdjęcia obrazujące proces ich wykonywania.
Starożytny gaj oliwny w Lun
W przeszłości na Pag uprawiano drzewa oliwne — i to nie w „byle jakiej” przeszłości, bo zdaniem naukowców najstarszy „okaz” liczy ok. 2000 lat. Podziwiać go można w gaju oliwnym o powierzchni ok. 75 km2, który znajduje się w miejscowości Lun leżącej na północnym krańcu wyspy.
Obejmuje on ogromne, rozłożyste drzewa oliwne, które w połączeniu z roztaczającym się dookoła, nadmorskim krajobrazem robią naprawdę niesamowite wrażenie. Można je podziwiać podczas spaceru 2-kilometrową ścieżką edukacyjną, wzdłuż której rosną dwa z pięciu najstarszych drzew oliwnych na świecie.
W gaju da się też zobaczyć z bliska suhozid — kamienne mury, budowane kiedyś bez użycia jakiejkolwiek zaprawy murarskiej. Tworzyli je lokalni pasterze, aby zorganizować przestrzeń na łąkach, na których wypasali owce.
Ścieżka widokowa Life on Mars Trail
Miłośnicy górskich wycieczek podczas pobytu na Pag koniecznie muszą zaplanować wypad w okolicę Metajny, aby przejść się szlakiem Life on Mars Trail. Taką nazwę nadano mu nie bez powodu, bo rozpościerają się z niego zapierające dech w piersiach widoki na surowy, skalny krajobraz wyspy. W czasie przechadzki można się poczuć dosłownie jak na innej planecie.
Co więcej — kończy się ona na plaży Beritnica, ulokowanej w niewielkiej, kamienistej zatoczce wciśniętej w masyw skalny. Wstęp na ścieżkę jest bezpłatny.
Będąc w okolicy trasy Life on Mars Trail, można zaplanować też plażowanie na położonej nieopodal 300-metrowej, żwirowo-kamienistej plaży Ručica. Woda jest tam wyjątkowo czysta, a zejście do wody łagodne i bezpieczne.
Piętnaty południk geograficzny
Niewiele osób wie, że wyspę Pag dzieli na pół piętnasty południk długości geograficznej wschodniej (15°E) wykorzystywany do mierzenia czasu środkowoeuropejskiego. Jest to ten sam południk, który przebiega przez Polskę (od Rewalu na północy do Zgorzelca na południu).
Na Pag, podobnie jak w wielu miastach w Polsce (np. w Stargardzie czy Lipinkach Łużyckich), lokalne władze postanowiły wyznaczyć fragment linii przebiegu południka w terenie. Znajduje się on ok. 5 km od miasta Pag, na trasie do plaży Zrce.
Miasto Pag
Zwiedzanie Pagu warto zacząć od przejażdżki do jednego z punktów, z których rozpościera się panorama na miasto. Pozwoli to spojrzeć na zabudowania z nieco innej perspektywy i ułatwi ich późniejszą eksploarację. Piękny krajobraz roztacza się np. ze wzgórza Gradac, gdzie stoi niewielka platforma widokowa.
Spacer po mieście Pag najlepiej rozpocząć od przejścia przez Most Katine będący repliką istniejącego w tym kiedyś miejscu mostu weneckiego. Następnie warto udać się na Plac Petra Krešimira IV, na którym znajdują się zabytkowe obiekty sakralne. Są to m.in.: Kościół Wniebowzięcia Maryi Panny czy Klasztor Benedyktynek pw. św. Małgorzaty.
Podczas pobytu w mieście warto też odwiedzić wspomniane wyżej muzeum soli Solana Pag czy Muzeum koronki.
Miasto Novalja i imprezowa plaża Zrće
Novalja to miejscowość ulokowana na północno-zachodnim brzegu wyspy (od strony otwartego morza). Spodoba się tam zwłaszcza miłośnikom zwiedzania zabytków. Wielbiciele starożytnych budowli koniecznie muszą zobaczyć pochodzący z I w. n.e. rzymski akwedukt Talijanova buža oraz trzynawową bazylikę z V w. n.e.
Novalja to jednak nie tylko interesująca historia, ale również rozrywka i piękne wybrzeże. To właśnie tutaj znajduje się chorwacka Ibiza, czyli popularna wśród imprezowiczów plaża Zrće. Na spragnionych rozrywki czekają tam liczne bary i kluby, w których zabawa często trwa aż do białego rana.
Oprócz najbardziej znanej plaży Zrće podczas pobytu w Novalji warto odwiedzić też inne plaże — np. Babe, Caska i Planjka. Gwarantują one możliwość komfortowego plażowania i spacerowania wzdłuż linii brzegowej.
